İbrahim KILINÇ / EĞİTİM KOÇU
Stratejik Planlama İnsan Kaynaklarında Kariyer
22 Eylül 2014 Pazartesi 19:17
22 Eylül 2014 Pazartesi 19:17
KİŞİSEL MARKALAŞMA (2)
Kariyer, etimolojik olarak Fransızca ‘carriere’, İngilizce ‘career’ kelimesinden gelmektedir. Meslek, hayat boyu ilerleme, kişinin hayatının işi olarak seçtiği meslek anlamında kullanılmaktadır.
Kariyer, "Kişinin başlangıç yaptığı, yaşamının üretken yıllarını kullanarak geliştirdiği ve genelde çalışma hayatının sonuna dek sürdürdüğü iş ya da pozisyon" şeklinde tanımlanmaktadır.
Kariyer yol belirleme, meslek seçimi ve ilerleme olarak kabul da edilmektedir. Ayrıca hayat boyu edineceğimiz kazanımlar, saygınlık ve sürekli bir gelişmedir. Kariyer arzu edilen nokta ve bu noktaya ulaşmada sürekli bir ‘koşu yolu’nda kalmayı sağlayan faaliyetler toplamıdır. Daha doğrusu hayatımızın tamamında elde edeceğimiz/ettiğimiz birikimlerin hepsidir.
İnsan yaşamı boyunca farklı ortam ve pozisyonlarda bulunur. Bunların tamamı kariyer olarak kabul edilir. Kişinin kendisini oluşturan toplumda bilinirliğinin tamamı kariyerdir. Arzu edilen hedefe ulaşmada gösterdiği davranışlar, motivasyon bireyin kişisel kariyeridir.
Kariyer, “çalışma yaşamında ilerleme sağlayıcı bir başarı elde edebilmek amacıyla bireyin izlediği yol, süreç veya çalıştığı alan”dır.
Genel anlamda kariyer, yaşam boyu süren bir uğraş, bir iştir. Özgül anlamdakariyer ise, genç yaşlarda ilerlemek umuduyla girilen ve emekliliğe kadar sürdürülenbir uğraştır.
Kariyer, yol alma ve yolların ayırım noktasında doğru kararı verme sürecidir. Önüne gelen aşamaları birer birer geçmedir. Hayatın ilerleme aşamasındaki biriktirdikleridir. Kariyerinde istenilen hedefe ulaşmada ilerleme imkânları bulunan, bulunmayan idareci, çaycı, hizmetli hiç fark etmeden her seviyedeki insanın bir kariyeri olabilir.
Kariyer kavramı, sadece dikey hareketlerle ilgilenmez. Yani örgütteki basamaksal hiyerarşik yükselmenin yanında yatay olarak şu anda yaptıkları işten memnun olan, yükselmek istemeyen personeli de kapsayabilir.
Bir örgütte işe alma ve/veya alınma ile eş anlamlı değildir. Birden fazla örgüt ve birden fazla faaliyet ile ilgili olabilir. Hem örgütün birey üzerindeki etkilerini; hem de bireyin kendi iş hayatı, planlaması ve denetiminde söz sahibi olması demektir.
Kariyer, geçmişten günümüze uzanan süreç içerisinde, bazen çalışanların kendilerini bir uzmanlık alanına adamaları, bazen de aralarında sadece gevşek ilişkiler bulunan birtakım işlerde çalışmak anlamlarında kullanılmıştır. Tüm bu özellikler içerisinde ortak olarak kabul edilen bir gerçek vardır ki o dakariyer bir başarı derecesini çağrıştırmaktadır.
Kariyerin içsel ve dışsal iki boyutu vardır.
İçsel boyutu sübjektif algı boyutudur. Bireyin ‘gelecekte nasıl bir meslek seçeceğim’ seçtiğim mesleğin hangi pozisyonunda olacağım’ ‘ulaşmak istediğim mesleğe ne kadar yakınım’ gibi sorularla yol ayrımına girmesi ve kişisel hedeflerine ulaşma adına bir yön çizme durumudur.
Dışsal boyutta ise bu hedeflerin objektifliği sorgulanır. Maddi kaynaklar, eğitim olanakları ve ilerleme adına gerekli ekoloji bu noktada devreye girer.
Stratejik planlama ve insan kaynakları yönetimleri; ‘kişisel markalaşma’ üzerine plan yapar, pozisyon oluşturur, gidilecek yolları belirler. Bilginin araştırılması, kariyer ortamında olma, performans değerlendirmesi, danışmanlık ve koçluk desteğinin alınması, deneyimin artırılması ve eğitim programları ile sağlanabilir. Kariyer yönetimi tüm faaliyet ve yaşam aşamasında kariyer planlar ve programlar. Süreçte insan kaynakları yönetiminin ve organizasyonel birimlerin etkin yönlendirmesi ve koordinasyonu önemlidir.
Bireylerin genelinde işinde ilerleme ve bir üst pozisyona çıkma arzusu vardır. Bu iş kolay olmaz. Ancak iyi bir kariyer yönetimi ve profesyonel koç desteği ile olur. Kişiler bir yıl, üç yıl, beş yıl sonra nerede olacağı ile ilgili planlarını kurumlar gibi ele alıp stratejik planlarını yapmalıdırlar. İşin ve mesleğin ilerlemesi ve en azından pozisyonunu koruyabilmesi açısından bu gereklidir.
Profesyonel kariyer yönetimi bireylere inanılmaz avantajlar sunar. Mesela; daha iyi iş, daha iyi maaş, daha iyi statü sağlar. Ayrıca kişilere yol gösterir. Eğitimle bireyler daha bilgili ve verimli hale geçer. Özgüven içinde kurumuna daha bağlı olur yani sadakat/aidiyet duygusu artar. İş dünyasında hem kendine hem de kuruma prestij sağlar.
Kariyer aşaması kişinin firmadaki iş yılı ve yaşı ile ilintili bir durumdur. Birey öncelikle nasıl bir meslek sahibi olacağına dair daha erken yaşlarda özel yöntemlerle yönlendirilmelidir. Bu süre 18-20 yaşlarda netleşmeli ve son bulmalıdır. Üniversite hazırlık kursunda yaptığımız araştırmaya göre her 100 öğrenciden 76’sının meslek seçimi ile ilgili bir karar vermediğini görmekteyiz. Bu da kişilerin okullarında kariyer ile ilgili bilgilendirilmediğini gösterir. Kaldı ki dershanelere algısı yüksek ve hedefi olan öğrenciler gelmektedir kanısı yüksektir. Bu döneme meslek belirleme, kariyer belirleme veya keşfetme evresi denilebilir. Bu aşamada aile, arkadaş çevresi, akrabalar kısaca ekoloji çok önemlidir. Ailede benim çocuğum doktor olacak ile başlayan algı okul öğretmeninin yönlendirmeleri ile devam eder. Burada en önemli etkilerden biri de özenme hissi olarak kabul edilebilir.
İkinci aşamada reel meslek seçimi devreye girer. Artık birey kararlarını vermiş bununla ilgili iş arama evresine girmiştir. Ekonomik faktörler çok önemlidir. Ayrıca toplum içinde edineceği statüyü de dikkate alır. Birey profesyonel yaşamda yer edinmek zorundadır. Bu iyi bir aşçılıktan iyi bir insan kaynakları müdürü veya iyi bir genel müdür olmaya kadar her aşamada etkilidir.
İş bulunduktan sonra kişinin ortama ve işe uyumu devreye girer. Burada işyeri kültürünü tanıması önemlidir. Oryantasyonunu tamamlayan kişide ilerleme düşüncesi olur. İşte bu noktada rekabet devreye girer. Kişisel olarak rekabetin sağlanması profesyonel anlamda işini iyi yapma ve yönetime bunu daha iyiraporlama çok önemlidir. Algı yönetimi bu noktada devreye girer.
Elde edilmiş olan kariyer kişiye yeni sorumluluk getirir. Bu aşama bireyin insiyatif alma aşamasıdır.
En son noktada yaş ilerlemesine bağlı olarak kariyer gerilemesi olur. Bu iş yaşamında hareket ve performansın yaşa bağlı olarak sona ermesidir.
Emeklilik döneminde ise tecrübelerin aktarımı şeklinde katkı sağlanabilir. Belki de çalışırken yapılamayan diğer bazı faaliyetlerin gerçekleşmesi söz konusu olabilir.
*MBA(Master of Business Administration), Profesyonel Koç, Kariyer Planlama ve Kişisel Markalaşma Uzmanı
Anahtar Kelimeler: Kariyer, Kariyer Planlaması, Kişisel SWOT, Kişisel Markalaşma, İmaj Danışmanlığı, Hedef Belirleme, Koçluk, Kariyer Koçluğu